Doelstellingen | Mobiliteitsgedrag

Doelstelling 2: Mobiliteitsgedrag

Mobiliteitsgedrag dat bijdraagt aan een gezonde en leefbare stad.

Beleidskader

Deze doelstelling komt voort uit onderstaande beleidsdocumenten:

Beleidsdocument	Vastgesteld		Toelichting
Parkeervisie (inclusief modules)	2021		Ons parkeerbeleid staat in de nieuwe parkeervisie. Speerpunten zijn bereikbaarheid, kwaliteit openbare ruimte, duurzame mobiliteit en rechtvaardige verdeling van de schaarse parkeerruimte.
Mobiliteitsplan 2040		2021	Voor een gezonde groei van de stad is het nodig om de mobiliteit anders te organiseren. De stad moet aantrekkelijk en bereikbaar zijn voor iedereen.

Effectindicatoren

We gebruiken de volgende indicatoren om te meten waar we staan. Toelichting op de indicatoren kunt u terugvinden in de webversie van de programmabegroting 2026 .

Indicator		Nulmeting	Realisatie 2024	Doelstelling 2025	Doelstelling 2026	Doelstelling 2027	Doelstelling 2028
Aantal fietsen dat buiten een fietsparkeervoorziening staat in binnenstad		7.100 (2018)	6.585	6300	6100	5900	5800
Oorsprong	Voorjaarsnota 2019
Toelichting	Het betreft het gemiddeld aantal fietsen dat op straat buiten een klem/rek/andere voorziening gestald staat in de binnenstad op 14 meetmomenten in juni en november van een jaar.
Bron	Fietsparkeerdrukmetingen gemeente Utrecht
Analyse	In de binnenstad staan veel fietsen nog buiten een voorziening. In 2024 waren dit er op de 14 meetmomenten gemiddeld 6.585 (dit is een correctie ten opzichte van de 5.983 in de jaarstukken 2024). Daarmee wordt het lastig om de doelstellingen van 2025 en daarna te halen. De binnenstad heeft te weinig faciliteiten, met name op piekmomenten, zijn er te weinig faciliteiten en er staan er veel fietsen buiten een voorziening. We willen de groei van de mobiliteit opvangen met gezonde, ruimte-efficiënte vervoermiddelen, waaronder de fiets. Tegelijk groeit het aantal gestalde fietsen en worden de drukke momenten nog drukker. We promoten de stallingen om het gebruik te verhogen. Daarnaast werken we aan het toevoegen van nieuwe stallingsplekken in stallingen en rekken en tijdelijke voorzieningen. De ruimte in de binnenstad is schaars. Ondanks dat we er alles aan doen liggen we niet op koers om de doelstelling van een snelle daling van het aantal fietsen buiten een stalling, vak of rek in de komende jaren te halen. Daarom stellen we vanaf 2028 de doelstelling iets naar beneden bij met 100 fietsen i.p.v. 200 fietsen.
Analyse
Aantal fietsen dat buiten een fietsparkeervoorziening staat in stationsgebied		1.600 (2018)	1.024	800	400	400	400
Oorsprong	Voorjaarsnota 2019
Toelichting	Dit betreft het gemiddeld aantal fietsen dat buiten een klem/rek/andere voorziening gestald staat in het stationsgebied, op 14 meetmomenten in juni en november van een jaar.
Bron	Fietsparkeerdrukmetingen gemeente Utrecht
Analyse	We hebben in 2023 in de stationsomgeving een stallingsverbod ingesteld en passen handhaving toe voor fietsen buiten een stalling, rek of andere voorziening. We verwachten dat daarmee het aantal fietsen buiten stallingen vermindert. In 2023 stonden er op de meetmomenten gemiddeld 1.190 fietsen buiten een voorziening in het stationsgebied. In 2024 waren dit er 166 minder, Voor 2025 en 2026 streven we naar een afname met 400 per jaar. Voor 2027 en 2028 verwachten we dat het aantal fietsen buiten de rekken stabiliseert. Door handhavingsinzet zal het aantal laag blijven maar niet helemaal dalen tot nul. Door bouw stallingen op het Jaarbeursplein en bij Hoog Catharijne komen er fietsparkeerplekken bij die de groei van de stad opvangen. Daarnaast onderzoeken we de mogelijkheid om de huidige Knoopstalling uit te breiden binnen de vastgoedontwikkeling op die locatie. Hiermee hopen we de groei op te vangen die ontstaat als de Moreelsebrug trappen krijgt naar de perrons.
Analyse
% (zeer) tevreden inwoners over de stallingen in de binnenstad		73% (2014)	-	80%	-	80%	-
Oorsprong	Raadsvoorstel Aanpassing beleidscyclus en programmabegroting
Toelichting	Het percentage inwoners dat aangeeft tevreden of zeer tevreden te zijn over de bewaakte fietsenstallingen in de binnenstad, exclusief station. We streven naar een toename van de tevredenheid.
Bron	Inwonersenquête die één keer in de twee jaar plaatsvindt in de oneven jaren
Analyse	We streven naar een toename van de tevredenheid over de bewaakte fietsenstallingen. We verwachten daarbij wel dat op termijn de tevredenheid stabiliseert. Tussen 2018 en 2021 nam de tevredenheid over de stallingen in de binnenstad toe van 74% naar 78%. In 2023 nam de tevredenheid af naar 75%. Cijfers van 2024 zijn niet beschikbaar omdat de inwonersenquête alleen in de oneven jaren wordt uitgevoerd. We hebben het doel om tot en met 2025 het percentage tevreden inwoners te vergroten met 1 procentpunt per 2 jaar ten opzichte van de gerealiseerde 78% in 2021. We streven voor 2026-2027-2028 naar een tevredenheid van 80%, gelijk aan het doel voor 2025, een toename van 5 procentpunten ten opzichte van 2023.
Analyse
% (zeer) tevreden inwoners over de stallingen bij Utrecht Centraal Station		70% (2014)	-	89%	-	89%	-
Oorsprong	Raadsvoorstel Aanpassing beleidscyclus en programmabegroting
Toelichting	Het percentage inwoners dat aangeeft tevreden of zeer tevreden te zijn over de bewaakte fietsenstallingen bij het Centraal Station (CS).
Bron	Inwonersenquête die één keer in de twee jaar plaatsvindt in de oneven jaren
Analyse	We streven naar een toename van de tevredenheid over de bewaakte fietsenstallingen. We verwachten daarbij dat op termijn de tevredenheid stabiliseert. Tussen 2018 en 2021 nam de tevredenheid over de stallingen bij het Centraal Station toe van 85% naar 87%. In 2023 nam de tevredenheid af naar 82%. Cijfers van 2024 zijn niet beschikbaar omdat de inwonersenquête alleen in de oneven jaren wordt uitgevoerd. We hebben het doel om tot en met 2025 het percentage tevreden inwoners te vergroten met 1 procentpunt per 2 jaar ten opzichte van de gerealiseerde 87% in 2021. We streven voor 2026-2027-2028 naar een tevredenheid van 89%, gelijk aan het doel voor 2025, een toename van 7 procentpunten ten opzichte van 2023.
Analyse
Aandeel huishoudens zonder auto.		32% (2021)	-	34%	-	38%	-
Oorsprong	Raadsvoorstel Aanpassing beleidscyclus en programmabegroting
Toelichting	Dit is het percentage inwoners dat aangeeft geen auto in het huishouden te hebben. We streven naar aan afname van het autobezit.
Bron	Inwonersenquête die één keer in de twee jaar plaatsvindt in de oneven jaren.
Analyse	We zetten in op het versnellen van de transitie van bezit naar gebruik van gezonde, duurzame en ruimte-efficiënte vormen van mobiliteit. In lijn met onze ambitie nam tussen 2019 en 2023 het aandeel huishoudens zonder auto toe van 33% naar 36%. Het aandeel in 2023 is daarmee hoger dan de doelstellingen voor 2024-2026. Cijfers van 2024 zijn niet beschikbaar omdat de inwonersenquête alleen in de oneven jaren wordt uitgevoerd. We streven naar een verdere toename en verwachten dat de effecten van bijvoorbeeld uitbreiding betaald parkeren en opheffen van autoparkeerplekken de komende jaren tot een verdere daling van het autobezit gaan leiden. De doelstelling voor 2027 (en 2028 waarvan we geen cijfers zullen hebben) hebben we daarom op 38% gezet.
Analyse
Parkeerareaal op straat waar sprake is van betaald parkeren (% van het totale aantal parkeerplaatsen op straat)		25% (2022)	32%	44%	50%	56%	63%
Oorsprong	Raadsvoorstel Aanpassing beleidscyclus en programmabegroting
Toelichting	Deze indicator geeft weer hoeveel procent van het totaal aantal autoparkeerplekken op straat in de gemeente Utrecht een betaalde parkeerplek is.
Bron	gemeente Utrecht
Analyse	De ambitie is stadsbrede invoering dus 100% in het jaar 2034. In 2024 was 32% van het parkeerareaal betaald, 5 procentpunten meer dan in 2023. We gaan voor de doelen uit van een gelijke toename per jaar, wat neerkomt op een toename van gemiddeld 6,25 procentpunt per jaar. Omdat het streven is om per jaar (minimaal) 10.000 adressen toe te voegen zal in werkelijkheid het aantal toegevoegde betaalde parkeerplaatsen per jaar variëren. Als gevolg daarvan zal de toename van het percentage betaald parkeren areaal ook variëren.
Analyse
Gemiddeld aandeel gebiedsvreemd verkeer op de invalsroutes		21% (2022)	21%	20%	19%	19%	19%
Oorsprong	Voorjaarsnota 2019
Toelichting	Dankzij floating car data van TomTom (data van oa ingebouwd navigatie/GPS-systeem dat altijd meet, ook als navigatie uit staat) weten we welk deel van het gemotoriseerde verkeer over de invalsweg rijdt zonder een bestemming in het aanliggende gebied.
Bron	Gemeente Utrecht
Analyse	Gebiedsvreemd verkeer heeft geen bestemming in het aanliggend gebied van de weg. Op basis van floating car data is in beeld gebracht welk verkeer gebiedsvreemd is.. We streven naar een gestage afname van 0,5 tot 1 procentpunt per jaar van het gebiedsvreemd verkeer in de hele gemeente. Omdat dit door de werkzaamheden en files op de Ring wordt beïnvloed, is de afname lastig in te schatten en zien we verschillen ontstaan tussen de realisatie en doelstellingen. De meest effectieve maatregel tegen gebiedsvreemd verkeer is de infrastructuur zo in te richten dat het verkeer alleen nog de gewenste routes kan nemen. Er zijn hiervoor verschillende projecten in de stad in voorbereiding, zoals de voorgenomen verkeersknips Catharijnesingel en Ledig Erf waarmee we hopen dat de dalende trend zich de komende jaren herstelt. Doordat we niet ieder jaar een project van deze omvang realiseren kunnen we ook niet uitgaan van een constante jaarlijkse daling. Daarom zetten we de doelstelling voor de komende jaren op 19% constant. Verder blijven we het gemotoriseerde verkeer met verkeersmanagement sturen (o.a. verkeerslichten) om het gebruik van de gewenste routes (via wegen waar dit verkeer de minste overlast veroorzaakt) te bevorderen zodat het verkeer zo snel mogelijk de Ring bereikt. Dit heeft een beperkt effect op het gebiedsvreemd verkeer.
Analyse
Aantal parkeerplekken omgevormd naar ruimte voor groen, fiets en verblijf		55 (2022)	191	1.126	1.118	1.110	1.134
Oorsprong	Raadsvoorstel Aanpassing beleidscyclus en programmabegroting
Toelichting	Door het weghalen van parkeerplaatsen ontstaat meer ruimte voor lopen, fietsen, spelen en ontmoeten.
Bron	Gemeente Utrecht
Analyse	We streven naar het omvormen van 0,75% van het aantal parkeerplekken in de gemeente Utrecht per jaar, in lijn met het coalitieakkoord waarin staat dat we jaarlijks 0,5-1% van de bestaande parkeerplekken omzetten in ruimte voor fietsenrekken, vergroening en verblijf. In 2022 hebben we 55 parkeerplekken opgeheven, in 2023 58 en in 2024 waren dit er 191. In werkelijkheid zijn het er meer omdat een onbekend aantal omgevormde parkeerplaatsen nog niet is doorgegeven.
Analyse
% huishoudens dat gebruik maakt van deelmobiliteit.		17% (2021)	-	32%	-	45%	-
Oorsprong	Voorjaarsnota 2022
Toelichting	Dit is het aandeel inwoners dat op de Inwonersenquêtevraag “Van welke vormen van deelvervoer hebt u of iemand in uw huishouden in de afgelopen 12 maanden gebruik gemaakt?”, minimaal één deelmodaliteit heeft geantwoord.
Bron	Inwonersenquête die één keer in de twee jaar plaatsvindt in de oneven jaren.
Analyse	Tussen 2021 en 2023 nam het aandeel toe van 17% naar 26%. Onze ambitie is dat een deelauto in 2030 normaler is dan een eigen auto en dat het percentage huishoudens dat in 2030 gebruik maakt van deelmobiliteit minimaal 60% is (exclusief delen via een informeel netwerk: lenen van buren, familie of vrienden).
Analyse

Activiteiten

Om onze doelstelling te bereiken, gaan wij het volgende doen:

Nieuwe activiteiten in het begrotingsjaar

Er zijn voor deze doelstelling geen nieuwe activiteiten gepland in het begrotingsjaar.

Activiteiten die we niet meer doen

Afgelopen 3 jaar is er een netwerk van 25 buurt-, wijk en stationshubs gerealiseerd. In 2026 stoppen we met de actieve uitrol van deelmobiliteithubs, maar blijven we realisatiekansen verkennen bij herinrichtingen en gebiedsontwikkelingen.

Activiteiten die we blijven doen en/of anders gaan doen

We doen een update van het parkeerverwijssysteem (PRIS) op basis van het onderzoek van afgelopen jaar.
We gaan door met het invoeren van betaald parkeren stadsbreed. In november 2025 besluit de raad over wanneer gestart wordt met de invoering van Blok 2.
We gaan door met het opheffen van parkeerplaatsen ten gunste van de kwaliteit van de openbare ruimte.
We gaan verder met uitwerking van beleid en producten voor het stimuleren van parkeren in de parkeergarages voor bewoners in plaats van in de openbare ruimte.
We sturen op een geleidelijke verhoging van de parkeertarieven in garages en werken een voorstel uit voor mogelijke tariefsaanpassingen in de komende jaren. We vervolgen het uitrollen van het beleid en het product Parkeren op Afstand (POA) voor nieuwe bewoners in nieuwe wijken.
We gaan door met de acties in het kader van Verkeersmanagement, onder meer:
- Het continueren van de regionale samenwerking voor multimodaal verkeersmanagement
- Het voorbereiden en/of uitvoeren van verschillende Dynamisch VerkeersManagement (DVM) projecten
  - In de loop van 2025 nemen we het DVM-systeem op de Westelijke Stadsboulevard in gebruik en monitoren we dit actief.
  - In 2026 vervangen we het DVM-systeem (hard- en software) en breiden wij deze gedeeltelijk uit, onder andere in Zuidwest.
We gaan door met onderzoek naar het slimmer beheren van nieuwe en bestaande fietsenstallingen. We werken hiervoor in 2026 een pilot uit.
We blijven uitvoering geven aan de activiteiten opgenomen in het Plan van Aanpak Deelmobiliteit dat tot en met 2028 loopt. We starten bijvoorbeeld in 2026 met een regionaal deelfietsensysteem in samenwerking met omliggende gemeenten en de provincie.
We gaan door met het uitvoeren van ons mobiliteitsmanagement via het regionale samenwerkingsverband Goedopweg (looptijd 2025-2030).
We gaan door met het uitreiken van de fietsdeals. Ook zetten we de scholen- en wijkenaanpak door, met onder andere fietslessen in Utrechtse wijken en op asielzoekerscentra, fiets- en verkeerslessen voor kinderen en het praktisch verkeersexamen.
We blijven uitvoering geven aan activiteiten om duurzaam reisgedrag te stimuleren bij grote wegwerkzaamheden (o.a. bij herinrichting Westplein/Lombokplein).
We werken verder aan activiteiten onder Digitalisering/Smart Mobility:
- We evalueren proefopstellingen voor intelligente toegang, logistiek verkeer, en slim laden en lossen. Op basis van de geleerde lessen starten we een nieuwe proefopstelling rond slim laden en lossen, en verkennen we een pilot voor gehandicaptenparkeerplaatsen.
- We zetten ons in om mobiliteitsdata te ontsluiten die verplicht zijn of worden vanuit landelijke en Europese wetgeving. Dit doen we ook in regionaal verband met provincie en andere gemeenten binnen het Regionale Data Team (RDT).

Financiën Mobiliteitsgedrag

						x €1.000
	Rekening	Begroting	Begroting	Begroting	Begroting	Begroting
	2024	2025	2026	2027	2028	2029
Baten	82.049	88.671	97.965	101.185	102.982	106.799
Autoparkeren Expl. SB	14.137	15.045	16.018	16.440	15.455	14.749
Fietsparkeren Expl. SB	181	260	266	266	266	266
Autoparkeren VTH	65.128	71.306	78.939	82.365	85.971	90.495
Fietsparkeren VTH	346	238	243	243	243	243
Autoparkeren VGU	33	42	43	43	43	43
Fietsparkeren VGU	1.003	979	1.003	1.003	1.003	1.003
Uitvoeren maatregelen mobiliteits- en ve	1.212	800	1.452	825	0	0
Duurzame Mobiliteit (niet fysiek) VTH	0	0	0	0	0	0
Fietsparkeren B&O VGB	9	0	0	0	0	0
Lasten	41.178	48.843	52.849	52.855	53.018	54.630
Kostentoerek. Verkeer en vervoer T2.1	-2.189	-3.205	-3.721	-3.721	-3.721	-3.721
Kostentoerek. Parkeren T2.2	-257	-377	-475	-475	-475	-475
Kostentoerek. openbaar vervoer T2.5	-129	-189	-197	-197	-197	-197
Autoparkeren Expl. SB	2.619	2.872	2.591	2.590	2.449	2.378
Fietsparkeren Expl. SB	2.844	3.173	3.107	3.107	3.107	3.107
Parkeren Offstreet B&O SB	0	0	0	0	0	0
Autoparkeren VTH	15.171	19.802	20.618	21.594	23.213	26.386
Fietsparkeren VTH	2.505	2.579	2.434	2.434	2.434	2.434
Autoparkeren VGU	6.050	8.092	8.063	8.023	7.121	6.443
Fietsparkeren VGU	5.060	4.778	5.170	5.141	5.083	5.072
Autoparkeren Ruimte	2.067	4.026	4.264	4.156	4.550	3.881
Fietsparkeren Ruimte	1.107	1.817	2.313	3.113	3.113	3.413
Uitvoeren maatregelen mobiliteits- en ve	4.235	4.366	6.273	4.680	3.932	3.501
Duurzame Mobiliteit (niet fysiek) VTH	63	72	71	71	71	71
Autoparkeren B&O VGB	1.557	752	2.047	2.047	2.047	2.047
Fietsparkeren B&O VGB	474	287	291	291	291	291
Saldo Baten en Lasten	40.871	39.828	45.116	48.330	49.964	52.169
Onttrekking reserves	39.137	5.518	3.439	2.337	2.116	1.985
Toevoeging reserves	6.136	5.738	353	474	201	0
Saldo onttrekkingen en toevoegingen reserves	33.001	-220	3.086	1.863	1.915	1.985
Totaal	73.872	39.608	48.202	50.193	51.880	54.154

		x €1.000
Toelichting verschillen	Bedrag	I/S
Baten
Voor de werkzaamheden voor het Dynamisch Verkeers Management (DVM) systeem Zuidwest ontvangen we subsidies van het Rijk en de Provincie. Aangezien de meeste lasten in 2026 worden verwacht staat daar in 2025 een lager bedrag aan subsidie tegenover. Zie ook bij de lasten.	650	I
De baten autoparkeren nemen toe mede door het invoeren van betaald parkeren in de hele stad.	7.633	S
Onder andere door aflopende ingroeipaden is er een verhoging van de opbrengsten van openbare garages.	973	S
Lasten
Op dit moment loopt een aanbesteding voor DVM Zuidwest voor het nieuwe DVM systeem. Naar verwachting is de gunning september 2025. Dan start de opdrachtnemer met voorbereidingen en verwachten we de meeste externe kosten in 2026. Hier staat een subsidie tegenover, zie de baten.	650	I
Aan de partners in GoedopWeg heeft de gemeente Utrecht toegezegd 5 miljoen euro te besteden aan maatregelen in het kader van de Minder Hinder opgave. Er is afgesproken dat 3,5 miljoen euro naar de bijdrage Goedopweg 2025-2029 gaat en er resteert 1,5 miljoen voor de gemeentelijke inzet.	1.500	I
Herverdeling van de overhead over de programma’s.	-622	S
Fietsparkeren Ruimte: in 2025 waren de lasten incidenteel lager vanwege het incidenteel vrijvallen van de exploitatiebudgetten door vertraging in de oplevering (P1/P4 Fietsenstallingen en LR Centrum).	796	I
Afloop van de incidentele middelen ten behoeve van o.a. ontwikkeling 'bezoeker betaald 2025'.	-980	I
Als gevolg van de uitbreiding betaald parkeren nemen de lasten voor onder andere parkeerautomaten, personele lasten verlening parkeervergunningen en inning naheffingen toe.	2.000	S
Om aan alle verplichtingen vanuit het Meerjaren Onderhoudsplan (MJOP) Mobiliteit te kunnen voldoen en om te voorkomen dat de voorziening negatief komt te staan in de komende meerjarenperiode, is besloten tot een aanvullende dotatie aan de onderhoudsvoorziening Mobiliteit.	1.290	S

		x €1.000
Toelichting verschillen in reserves	Bedrag	I/S
Onttrekkingen
Bij de VJN2025 is besloten om in 2025 4,08 miljoen euro te onttrekken uit de reserve ter dekking van het tekort op de parkeerbegroting.	-4.080	I
Verschillen in jaarlijkse verrekeningen met de reserve Bereikbaarheid op basis van actuele kasritmes.	2.001	I
Toevoegingen
Bij de VJN2025 is besloten om in 2025 een incidentele toevoeging aan de reserve te doen van 5 miljoen euro. Dit bestaat uit 2 onderdelen: er is 1,5 miljoen euro vrijgemaakt om op korte termijn maatregelen te treffen (onder andere functioneel krijgen van het parkeermanagementsysteem). Daarnaast wordt 3,5 miljoen euro incidenteel gereserveerd om risico's in de parkeerexploitatie af te dekken.	-5.000	I

Beïnvloedbaarheid

De grafiek hieronder laat zien welk percentage van de lasten van deze doelstelling beïnvloedbaar is.

De beïnvloedbaarheid voor 2026 is 22%, 2027 29%, 2028 40% en voor 2029 48%

Binnen deze doelstelling is een groot deel van de lasten beïnvloedbaar, maar staat wel in relatie tot de parkeerinkomsten. Parkeren op straat is de grootste (beïnvloedbare) post en heeft betrekking op de kosten voor handhaving. Verlagen van het budget heeft als gevolg lagere betaalbereidheid en lagere opbrengsten. Parkeren Offstreet betreffen exploitatie- en eigenaarslasten van gebouwen. Hiervan is een deel aanbesteed met contracten. Personele lasten hebben betrekking op beheer, contractmanagement en assetmanagement. De kosten worden volledig gedekt door de parkeeropbrengsten. Voor fietsparkeren geldt dat de hoge mate van beïnvloedbaarheid samenhangt met het aantal fietsenstallingen die in eigendom zijn van de gemeente of worden gehuurd. Alleen besparen op beheer leidt tot een beperkte beïnvloedbaarheid van de kosten. Duurzame mobiliteit is (grotendeels beïnvloedbaar) budget voor het stimuleren van deelmobiliteit, gedragscampagnes bij minder hinder projecten, uitvoering van wettelijke taken (o.a. digitalisering overheden – ontsluiten mobiliteitsdata) en voorbereiding op wetgeving om duurzaam reisgedrag af te dwingen en doorontwikkeling van onze verkeersmanagementsystemen. Deze maatregelen zijn nodig om de groeiende stad bereikbaar en ontsloten te houden (een wettelijke verplichting bij de ontwikkeling van de stad).